Pracownia Genetyka i informatyka w badaniach tożsamości i modyfikacji genetycznej roślin

O Pracowni

Rolą Pracowni jest implementacja dorobku nauk biologicznych ze szczególnym uwzględnieniem osiągnięć genomiki roślin i bioinformatyki na gruncie nauk prawnych: nauk sądowych i legislacji. W działaniach Pracowni wykorzystywany jest dorobek z zakresu agrigenomiki, stanowiącej nowoczesne podejście badawczo-analityczne dedykowane wspomaganiu hodowli roślin za pomocą szczegółowych danych genomicznych i służyć może przy:

  1. Opiniowaniu materiałów dowodowych w analizie roszczeń przedprocesowych oraz w procesach sądowych dotyczących sporów związanych z ochroną prawną odmian roślin uprawnych, w których jako materiał dowodowy wykorzystywane są dane genomiczne;
  2. określaniu poziomu podobieństwa genetycznego odmian roślin uprawnych koniecznego dla uznania występowania pomiędzy tymi odmianami stosunku odmiana macierzysta – odmiana pochodna oraz określenie ciężaru dowodzenia w przypadku wystąpienia takiej zależności;
  3. wypracowaniu możliwie jednorodnych standardów metodologii analiz danych genomicznych, pozwalających na ich wykorzystanie w postępowaniach procesowych, w których przedmiotem sporu jest określenie stosunku odmiana macierzysta –odmiana pochodna.

Współpracujący ze sobą badawcze podejmują badania w zakresie wykazana wpływu osiągnięć badawczych w wyżej opisanym zakresie na legislację oraz nauki sądowe. Ponadto współpracownicy podejmują współpracę w zakresie świadczenia usług szkoleniowych oraz opiniodawczo-doradczą w postępowaniach inwestycyjnych oraz przedsądowych, a także na rzecz podmiotów wymiaru sprawiedliwości.

Realizację celów badawczych Pracowni zapewniają zespoły eksperckie tworzone ad hoc, złożone ze specjalistów z zakresu rolniczych praw własności intelektualnej, genetyki i genomiki roślin oraz bioinformatycznej analizy danych genomicznych. Opisane działania Pracowni są efektem współpracy Interdyscyplinarnego Centrum Badawczego Nauk Sądowych i Legislacji imienia Profesora Tadeusza Widły z przedstawicielami nauk biologicznych.

Potencjał osobowy i kontakt:

Dr Paweł Gała – Instytut Nauk Prawnych, nauki prawne (prawo rolne i prawo własności intelektualnej)

Współpraca z Instytutem Chemii

W ostatnich latach, w dietetyce, pielęgnacji i profilaktyce wielu schorzeń, znacznie wzrosło zainteresowanie substancjami, które wykazują właściwości antyoksydacyjne. Wiele tego typu związków nie powstaje w organizmie człowieka. Dostarczanie ich wraz z pożywieniem jest niezwykle ważne z uwagi na ich wspomagające działanie w ochronie przed wolnymi rodnikami. Stres oksydacyjny jest stanem, gdy w organizmie człowieka jest zaburzona równowaga pomiędzy wytwarzaniem antyoksydantów a stężeniem wolnych rodników. W takim stanie występuje szereg reakcji prowadzących do zaburzenia funkcjonowania organizmu m.in. prowadzi do utleniania białek co jest bezpośrednim powodem ich modyfikacji i zaburzenia ich funkcji. Zbyt długie trwanie organizmu w stanie stresu oksydacyjnego prowadzi do uszkodzenia DNA i w konsekwencji do powstania wielu mutacji powodujących różnego rodzaju ciężkie choroby takie jak: miażdżyca, nowotwory, cukrzyca oraz do ogólnego starzenia się organizmu.

Antyoksydanty zwane również przeciwutleniaczami to substancje, które w niewielkich stężeniach bezpiecznie reagują z wolnymi rodnikami przerywając łańcuch reakcji pomiędzy zdrowymi a uszkodzonymi cząsteczkami. Chronią lub znacząco opóźniają procesy utleniania, które niebezpiecznie mogłyby wpłynąć na strukturę i funkcje cząsteczek. Dokładniejsza analiza roli związków antyoksydacyjnych stymuluje prowadzenie badań na coraz szerszą skalę, pozwalających na ocenę aktywności antyoksydacyjnych produktów roślinnych.

Jednym z potencjalnych antyoksydantów mogą być konopie (Cannabis sativa L.). W związku z tym firma Toplanta we współpracy z Uniwersytetem Śląskim prowadzić będzie badania właściwości antyoksydacyjnych konopi. Określony zostanie wpływ metody suszenia na właściwości antyoksydacyjne konopi włóknistych pochodzących z własnych upraw Firmy Toplanta. Ponadto badaniu zostaną poddane różne części rośliny w celu ustalenia źródła antyoksydantów. W dalszej kolejności przebadane zostaną również pod względem właściwości antyoksydacyjnych i całkowitej zawartości polifenoli suplementy wyprodukowane przez firmę Toplanta.

Publikacje:

  1. Polak J, Bartoszek M., Chorążewski M. (2015), Antioxidant Capacity: Experimental Determination by EPR Spectroscopy and Mathematical Modeling. J. Agric. Food Chem. 63 (28), 6319–6324. doi: 10.1021/acs.jafc.5b01478
  2. Bartoszek, M., Polak, J., Chorążewski, M. (2018). Comparison of antioxidant capacities of different types of tea using the spectroscopy methods and semi-empirical mathematical model. European Food Research and Technology, 244, 595-601. doi: 10.1007/s00217-017-2986-z
  3. Polak, J., Bartoszek, M., Lowe, A. R., Postnikov, E. B., Chorążewski, M. (2019). Antioxidant Properties of Various Alcoholic Beverages: Application of a Semiempirical Equation. Analytical Chemistry, 92(2), 2145–2150. doi: 10.1021/acs.analchem.9b04692
  4. Postnikov, E. B., Bartoszek, M., Polak, J., Chorążewski, M. (2022). Combination of Machine Learning and Analytical Correlations for Establishing Quantitative Compliance between the Trolox Equivalent Antioxidant Capacity Values Obtained via Electron Paramagnetic Resonance and Ultraviolet–Visible Spectroscopies. International Journal of Molecular Sciences, 23(19), 11743. doi:10.3390/ijms231911743
  5. Postnikov, E. B., Wasiak, M., Bartoszek, M., Polak, J., Zyubin, A., Lavrova, A. I., Chora̧żewski, M. (2023). Accessing Properties of Molecular Compounds Involved in Cellular Metabolic Processes with Electron Paramagnetic Resonance, Raman Spectroscopy, and Differential Scanning Calorimetry. Molecules, 28(17), 6417. doi: 10.3390/molecules2817641

Prof. Mirosław Chorążewski  jest liderem Zespołu Zastosowań Termodynamiki (Thermodynamics in Action Team) – multidyscyplinarnej grupy doświadczonych badaczy. Jego zainteresowania badawcze obejmują kalorymetrię wysokociśnieniową, fizykochemię układów ciekłych oraz szeroko pojętą termodynamikę. https://www.thermodynamics.us.edu.pl/

Dr Justyna Polak w swojej pracy naukowej skupia się na zastosowaniach spektroskopii elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR) w badaniach właściwości antyoksydacyjnych produktów spożywczych oraz przemian wolnorodnikowych zachodzących w środowisku.

Dr Mariola Bartoszek w pracy naukowej wykorzystuje metody spektroskopii elektronowego rezonansu paramagnetycznego (EPR) i jądrowego rezonansu magnetycznego (NMR) do  badań składników bioaktywnych zawartych w produktach spożywczych ze szczególnym uwzględnieniem ich właściwości antyoksydacyjnych.

Paweł Gała, dr nauk prawnych, adiunkt naukowo-dydaktyczny w Zespole Prawa Rolnego i Gospodarki Przestrzennej Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, a także praktyk, wspólnik zarządzający w kancelarii prawnej zajmującej się głównie prawem rolnym oraz prawem własności intelektualnej. Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół zagadnień: rolniczych praw własności intelektualnej, ochrony różnorodności biologicznej, regulacji prawnych obejmujących aspekty przeciwdziałania niekorzystnym zmianom klimatycznym, przepisów dotyczących nowej żywności. Autor licznych publikacji naukowych i popularnonaukowych z zakresu prawa rolnego.

Publikacje:

  1. Prawne aspekty wykorzystania materiału ze zbioru odmiany chronionej jako materiału siewnego. Hodowla Roślin i Nasiennictwo nr 3/2004, Poznań 2004 r., s. 64-92.
  2. Ochrona i wykorzystanie roślinnych zasobów genowych: wybrane aspekty prawne. Studia Iuridica Agraria, Tom X, Temida 2, 2012 r., s. 489-502.
  3. Obszary wolne od GMO w Polsce. Studia Iuridica, Tom 59, 2014 r., s. 59-70.
  4. Ochrona bioróżnorodności a prawa własności intelektualnej w rolnictwie. Studia Iuridica Agraria, Tom XII, 2014 r., s. 137-148.
  5. Problematyka bioróżnorodności w nowym PROW na lata 2014-2020, Studia Iuridica Agraria, Tom XIII, 2015 r., s. 165-178.
  6. Ochrona Prawna odmian roślin [w:] System Prawa Prywatnego. Prawo własności przemysłowej. Tom 14A, wydanie 2, pod red. R. Skubisza. C.H. Beck 2017 r.
  7. Ochrona bioróżnorodności jako determinanta Wspólnej Polityki Rolnej, Studia Iuridica Lublinensia, Vol 26, No 1(2017), s. 193-211.
  8. Uprawy roślin genetycznie zmodyfikowanych w świetle projektu nowelizacji ustawy
    o mikroorganizmach i organizmach genetycznie zmodyfikowanych, FAPA, Warszawa
    2018 r., s. 107-126.
  9. Roślinne zasoby genetyczne jako przedmiot praw własności intelektualnej, Studia Iuridica Agraria, Tom 16, 2018 r., s. 53-66.
  10. Legal Protection of Traditional Agricultural Knowledge Relating to Genetic Resources, Studia Iuridica Lublinensia – 2020 r., nr 2, s. 25-36.
  11. Admissibility of hemp crop other than fibrous in Poland, Studia Iuridica – 2022, nr 95, s. 125-139.
  12. Bariery prawne twórczej hodowli nowych odmian konopi włóknistych w Polsce [w:] In varietate concordia. Księga jubileuszowa Profesora Ryszarda Skubisza, red. E. Całka, A. Jakubecki, M. Nazar, 2022, Wydawnictwo C.H. Beck, Warszawa.
  13. Civil liability for damage caused by a dietary supplement / / Paweł Gała, Monika Łata // Studia Iuridica – 2023, nr 99, s. 393-408.
  14. Desafíos de la legislación agrícola Europea ante las Nuevas Tecnologías Genéticas (NGT) / / Paweł Gała, Paweł Blajer // De Miranda Gursen, Eloana Themis (): Direito Agrário : Compreensão Jurídica à COP 30, 2024, Belém do Pará, Biblioteca Gursen de Miranda, 848 s., ISBN 978-65-982411-4-8.